Zacznijmy od tego jak NIE rozmawiać.

Zdaniem szwedzkiego psychologa i specjalisty od komunikacji, Marshalla Rosenberga, największe błędy jakie popełniamy w komunikacji to :

  • ocenianie i krytykowanie - „Nie posprzątałeś pokoju, jesteś leniwy”
  • porównywanie - „Twoja siostra umiała liczyć w tym wieku”
  • interpretowanie - „Nie odpowiadasz na pytanie, znowu jesteś obrażona”
  • unikanie odpowiedzialności - „Nie musiałabym podnosić głosu, gdybyś ty…”
  • generalizowanie - „Nigdy mi nie pomagasz”

Dobra rozmowa, to taka w której rozmówcy mają równe prawa, każdy ma szansę przedstawić swoją stronę i aktywnie słucha strony przeciwnej. Ważna jest także umiejętność asertywnej komunikacji, czyli takiej, w której wypowiedź skupia się na emocjach i potrzebach nadawcy, czyli na „JA”: „Ja myślę…”, „Ja czuję…”, „Ja chcę…”, a nie na „TY”: „Ty nie powinieneś”, „Ty zachowujesz się”, „Ty jesteś…”. Asertywny komunikat typu „Ja” polega na mówieniu we własnym imieniu, o swoich reakcjach na zachowania drugiej osoby, nie o samych zachowaniach. Dzięki takiej formie wypowiedzi, nie tylko wyrażamy swoje potrzeby w sposób bezpośredni, ale przede wszystkim okazujemy szacunek rozmówcy. Komunikacja typu „Ty“ często zawiera element oskarżenia i prowokuje rozmówcę do obrony. Komunikat typu „Ja“ pozostawia odpowiedzialność po stronie mówiącego, dzięki czemu rozmówca nie przechodzi automatycznie do obrony, co bardzo ułatwia utrzymanie rozmowy na właściwych torach i w efekcie - dojście do porozumienia.

Łatwe prawda? Otóż nie. Człowiek ma to do siebie, że szybciej mówi niż myśli. Często to nie głowa steruje rozmową, a serce, dlatego pod wpływem silnych emocji, ciężko jest utrzymać rozmowę na poziomie „Ja”, a od komunikatu typu „Ty”, bardzo niedaleko do kłótni.

Dobra kłótnia

Czy jest coś takiego jak dobra kłótnia? Owszem! W relacjach międzyludzkich, w szczególności w tych bliskich, konflikty są nieuniknione. Każdy człowiek ma swoje indywidualne opinie, potrzeby i emocje, nie ma dwóch osób, które zgadzają się ze sobą pod każdym względem. Jeśli chcemy by nasze relacje były trwałe, musimy zadbać o to by nie unikać trudnych tematów i rozmawiać o tym co nas dzieli. Jeśli nie będziemy tego robić, różnice nie znikną, a będą narastać.

Problem “zamieciony pod dywan” ma tendencję do wybuchania ze zdwojoną siłą i to często w najmniej odpowiednim momencie. Wzajemne pretensje i oskarżenia i tłumiona złość to wielka, destrukcyjna siła, dlatego konstruktywna kłótnia, a w zasadzie szczera rozmowa o kwestiach spornych jest tak istotna. Negatywne emocje uchwycone w kluczowym momencie i właściwie wyrażone nie są już niszczące, wręcz przeciwnie, mogą budować i pozytywnie wpływać na relację.

Jak się kłócić?

Przede wszystkim z szacunkiem. Gniew to naturalna emocja, więc nie bój się go wyrażać, ale pamiętaj by nie ranić przy tym drugiego człowieka. Bądź wrażliwy także na emocje rozmówcy, postaraj się je zrozumieć, ale nie ocenianiaj. Choć wyrażanie emocji jest bardzo ważne i potrzebne, kulminacja silnych emocji nie jest najlepszym momentem na szukanie rozwiązań. Dobra rozmowa polega na spokojnym wyrażaniu swoich emocji, a nie rzucaniu ich w twarz rozmówcy. Zanim rozpoczniesz rozmowę na trudny temat, daj emocjom opaść, zdystansuj się, wtedy zdecydowanie łatwiej będzie Ci znaleźć konstruktywne rozwiązanie problemu.

Jeśli jednak sytuacja zajdzie za daleko, kłótnia będzie tak poważna, że wypracowanie konsensusu wydawać się będzie niemożliwe, ostatnią deską ratunku jest pomoc mediatora. Więcej na temat roli mediatora w rozwiązywaniu sporów w naszym kolejnym artykule, a tymczasem wspólnie z psycholożką i mediatorką Odnovy, Mirosławą Spaleniak-Jurkowską przygotowaliśmy krótki poradnik dobrej komunikacji.

Jak rozmawiać na trudne tematy?

Oto wskazówki ekspertki Odnovy:

  • pamiętaj że rozmowa to nie monolog. Ważne jest nie tylko to co ty masz do powiedzenia, ale również to co chce przekazać twój rozmówca dlatego nie przerywaj, poczekaj na swoją kolej;
  • słuchaj. Wydaje się że słuchanie jest naturalną częścią rozmowy i nie warto o nim wspominać, ale czy na pewno? Zdarza się że nie chcemy słyszeć, wydaje nam się że dokładnie wiemy co druga osoba ma do powiedzenia więc zamykamy się na komunikację, przez co często tracimy sedno wypowiedzi;
  • nie interpretuj wypowiedzi rozmówcy, żeby mieć pewność że właściwie je odbierasz warto podsumować wypowiedź parafrazując główną myśl - ”rozumiem, że chcesz powiedzieć że….”;
  • szanuj i nie oceniaj, nie musisz zgadzać się ze swoim rozmówcą, ale musisz zachowywać się z szacunkiem w stosunku do jego emocji i opinii;
  • nie generalizuj, nie wyliczaj i nie wypominaj przeszłych błędów, skup się na tu i teraz i na konkretnym temacie, który omawiacie;
  • mówiąc używaj komunikatów typu Ja. “Ja uważam”, “Ja czuję się”, “Ja potrzebują” zamiast komunikatów typu Ty. Mów o swoich reakcjach na zachowania drugiej osoby, nie o samych zachowaniach;
  • mów o swoich uczuciach i potrzebach, bądź otwarty i szczery;
  • nie odkładaj rozmów na trudne tematy na wieczne “później”, takie rozmowy bywają nieprzyjemne, ale im dłużej będziesz je odwlekać tym większe niebezpieczeństwo, że przerodzą się w kłótnie;
  • wybierz dobry czas na rozmowę - kiedy jesteś w biegu, zmęczony lub zdenerwowany, a nawet głodny - nie warto zaczynać poważnego tematu;
  • pozwól opaść emocjom - silne emocje nie sprzyjają poważnym rozmowom, lepiej odczekaj aż emocje opadną.