Covid to jeszcze nie wszystko. Osoby, które pokonały wirusa czesto potrzebuja jeszcze dużo czasu by wrócić do formy sprzed choroby. Średni czas rekonwalescencji wynosi od 2 do 3 tygodni. Jednak koronawirus może wywołać prawdziwe spustoszenie w organizmie, a w takim przypadku konsekwencje covidowe towarzyszą ozdrowieńcom jeszcze przez długie miesiące po ustaniu choroby. U 1 na 5 osób dolegliwości utrzymują się aż do 5 tygodni, a u 1 na 10 nawet do 12 tygodni. Ponadprzeciętnie długo utrzymujące się objawy po przebytym zakażeniu SARS-CoV-2 i jego długoterminowe skutki nazywane są long COVID (długi COVID) lub zespół pocovidowy.

Długi ogon koronawirusa

Najczęstsze dolegliwości, na które skarżą się ozdrowieńcy to chroniczne zmęczenie, duszności, nieustępujący kaszel, bóle stawów i mięśni, bóle głowy, utrata węchu i smaku, a także problemy natury neurologicznej takie jak depresja, stany lękowe, zaburzenia koncentracji i pamięci. W niektórych przypadkach konsekwencje zakażenia są bardzo poważne. Wirus SARS-CoV-2 może spowodować przewlekłe choroby serca, płuc, nerek i jelit oraz zaburzać pracę układu krwionośnego. Jednak większość pacjentów cierpiących na long COVID ostatecznie wraca do formy sprzed choroby. Najbardziej narażoną na powikłania pocovidowe grupą są osoby starsze i obarczone tak zwanymi chorobami współistniejącymi, jednak nie jest to reguła. Zdarza się, że long COVID dotyka osoby młode i silne, nawet te u których przebieg infekcji był bardzo łagodny.

Kaszel jest jednym z najczęstszych objawów towarzyszących zakażeniu koronawirusem. W większości przypadków ta uciążliwa dolegliwość ustępuje wraz z innymi objawami chorobowymi, jednak w niektórych przypadkach uporczywy kaszel utrudnia życie ozdrowieńców jeszcze przez długi czas. To samo dotyczy zaburzeń oddychania. ​Koronawirus zmniejsza pojemność płuc i wydolność przepony co w konsekwencji uniemożliwia zdrowy, głęboki oddech, prowadzi do duszności i niedotlenienia. Przywrócenie prawidłowego oddechu często wymaga mozolnych ćwiczeń.

Chroniczne zmęczenie

Najbardziej powszechną przypadłością towarzyszącą ozdrowieńcom jest tak zwany zespół chronicznego zmęczenia. Pacjenci uskarżają się na poczucie przewlekłego osłabienia, brak sił do pracy i aktywności fizycznych, a nawet do wykonywania codziennych czynności, które do tej pory wykonywali bez większego wysiłku. Dlaczego COVID-19 powoduje zmęczenie? Jak każda inna choroba wirusowa, COVID osłabia organizm. Kiedy wirus atakuje, system immunologiczny skupia się na walce z patogenem i spowalnia organizm. Większość energii wykorzystywana jest na walkę, co w konsekwencji powoduje niedobór energii na inne aktywności. Zmęczenie, podobnie jak podwyższona temperatura, jest więc reakcją obronną organizmu. Według innej teorii, zespół przewlekłego zmęczenia ma podłoże neurologiczne. Ponieważ SARS-CoV-2 atakuje cały organizm, nie wyłączając układu nerwowego, przewlekłe zmęczenie może być skutkiem przeniknięcia wirusa do struktur nerwowych Z zespołem pocovidowego zmęczenia powiązane jest także osłabienie mięśni i spadek wydolności organizmu. Po przejściu COVID-19 wiele osób, dotąd aktywnych fizycznie i w świetnej kondycji, odczuwa znaczące pogorszenie formy. Przed chorobą biegali maratony, po niej krótki spacer albo wyjście po schodach przypłacają zadyszką. Dzieje się tak ponieważ wirus w pierwszej kolejności atakuje układ oddechowy, który odpowiada za wydolność organizmu. Koronawirus atakuje także mięśnie powodując utrzymujące się napięcie, a w konsekwencji chroniczne osłabienie. Wielu pacjentów po przejściu COVID-19 wymaga rehabilitacji ruchowej i pomocy fizjoterapeuty. Należy pamiętać, że powrót do normalnej aktywności po COVID-19 powinien być stopniowy.

Jak przez mgłę

Jednym z najdziwniejszych i najtrudniejszych do zrozumienia powikłań COVID-19 jest tak zwana “mgła covidowa” albo “mgła mózgowa”. Co to takiego? Mianem tym potocznie określa się dolegliwości neurologiczne, takie jak oszołomienie, problemy z koncentracją i pamięcią, spowolnione myślenie i dezorientacja. Objawy mgły covidowej mogą pojawić się nawet wiele dni po wyzdrowieniu. Jak sobie z nimi radzić? Niestety lekarze nie opracowali jeszcze metody na przyspieszenie rekonwalescencji pacjentów dotkniętych mgłą covidową, jednak zdrowy styl życia: ograniczenie stresu, odpowiednia dieta i aktywność fizyczna oraz sen zdecydowanie pomagają.

Bezsenność w czasach koronawirusa

Sen sprzyja walce ze skutkami COVID-19. Co jednak w przypadku gdy jednym ze skutków są właśnie zaburzenia snu? Bezsenność jest kolejną uciążliwą konsekwencją choroby. Mówi się wręcz o tzw. koronasomnii, czyli bezsenności związanej z COVID-19. Bezsenność jest reakcją organizmu na nadmierny stres i niepokój, których bezsprzecznie dostarcza nam pandemia. Dolegliwość ta dotyka zarówno ozdrowieńców, którzy nie mogą zasnąć, z obawy, że w wyniku pocovidowych problemów zdrowotnych podczas snu przestaną oddychać, jak i osoby zdrowe, na które szczególnie silnie działa stres i lęk spowodowane pandemią.

Jak wrócić do formy po covidzie?

Jak przyspieszyć proces rekonwalescencji zespołu pocovidowego i szybciej wrócić do formy sprzed choroby? Najważniejszy jest odpoczynek, zdrowy sen i ograniczenie stresu, a także zbilansowana dieta i przyjmowanie dużej ilości płynów. Często jednak choroba powoduje tak silne osłabienie organizmu, że pacjent wymaga specjalistycznej rehabilitacji. Ozdrowieńcy mogą korzystać z turnusów rehabilitacyjnych, w specjalnych ośrodkach oraz z zabiegów fizjoterapeutycznych. Mogą również działać na własną rękę korzystając ze wskazówek zawartych w broszurze WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) “Wsparcie w samodzielnej rehabilitacji po przebyciu choroby związanej z COVID-19”.

W przypadku pacjentów cierpiących na pocovidewe problemy oddechowe bądź związane z osłabieniem organizmu, najważniejsza są ćwiczenia oddechowe i kinezyterapia. Zalecane są ćwiczenia o stopniowo zwiększanej intensywności. Ćwiczenia wytrzymałościowe, wzmacniające osłabione na skutek choroby mięśnie, oraz ćwiczenia aerobowe. Po poradę dotyczącą odpowiedniego zestawu ćwiczeń można zgłosić się do fizjoterapeuty.

Tlenoterapia w leczeniu ozdrowieńców

Zaburzenia oddychania, duszności i zadyszki przy najmniejszym wysiłku fizycznym to objawy, których nie wolno lekceważyć. Niedotlenienie organizmu prowadzi do wielu poważnych konsekwencji zdrowotnych, żeby im zapobiec warto skorzystać z pomocy gabinetów oferujących tlenoterapię. Terapia hiperbaryczna dotlenia organizm, zwiększa saturację krwi i przyspiesza procesy regeneracyjne organizmu, dzięki czemu łagodzi wiele dolegliwości dotykających ozdrowieńców. Seria zabiegów w komorze hiperbarycznej ma na celu głębokie dotlenienie organizmu i regenerację tkanek. Tlenoterapia sprawia, że znikają duszności, zmęczenie, kłopoty z koncentracją i problemy ze snem, łagodzi także bóle mięśni i poprawia odporność organizmu. Skuteczność hiperbarii w walce ze skutkami COVID-19 potwierdziły badania przeprowadzone w chińskim mieście Wuhan, gdzie ofiar pandemii było wyjątkowo wiele. Ilu zabiegom należy się poddać, aby odczuć efekty terapii? Ilość wizyt w komorze zależy od stanu pacjenta i rodzaju dolegliwości. Długość serii jest indywidualnie ustalana z fizjoterapeutą, jednak w przypadku większości pacjentów 5-7 zabiegów w zupełności wystarczy by uporać się z klasycznymi objawami zespołu pocovidowego.

Psychoterapia covidova

Zespół pocovidowy to nie tylko dolegliwości fizyczne, ale także problemy natury psychicznej. Do częstych objawów należą problemy z koncentracją i snem, ale także depresja i stany lękowe. Dlatego fizjoterapii ozdrowieńców często towarzyszy psychoterapia.

Pandemia SARS-CoV-2 znacząco zwiększyła populację osób chorujących na depresję i zaburzenia lękowe. Izolacja, niepewność jutra, strach o bliskich i nieustanne poczucie zagrożenia w kontaktach międzyludzkich przyczyniły się do pogorszenia zdrowia psychicznego zarówno osób, które chorowały na COVID jak i tych, którym udało się uniknąć zarażenia. Najwięcej problemów natury psychicznej występuje u osób cierpiących na długi COVID. Ozdrowieńcy skarżący się na zaburzenia snu, przemęczenie, otępienie i brak motywacji do działania powinni skorzystać z pomocy terapeuty. Towarzyszące im dolegliwości mogą mieć podłoże psychiczne i prowadzić do poważnych konsekwencji. W wielu przypadkach pomaga psychoterapia, niekiedy konieczne jest leczenie farmakologiczne.

COVID-19 jest chorobą posiadającą “długi ogon”. Długofalowe powikłania jakie wywołuje są liczne i różnorodne. Nie wszystkie udało się dotąd poznać i zbadać. Choć od wybuchu pandemii na początku 2020 roku koronawirus jest głównym tematem badań naukowych, zarówno wirus jak i choroba, którą wywołuje nadal skrywają wiele tajemnic. Z pewnością upłynie jeszcze wiele czasu zanim odkryjemy wszystkie konsekwencje jakie za sobą pociąga.

COVID-19 może prowadzić do poważnych powikłań, również u osób, które przeszły chorobę łagodnie. Jeśli zaobserwujesz u siebie objawy utrzymujące się po ustaniu infekcji, skonsultuj się z lekarzem i rozpocznij rehabilitację